Chùa Bắc Nga nằm trên địa phận thôn Bắc Nga, xã Gia Cát huyện Cao Lộc, chùa nằm trên sườn đồi rộng thoải, mặt hướng ra đường Quốc lộ 4b và dòng sông Kỳ Cùng. Truyền thuyết kể rằng: Xưa lâu lắm thủa Người và Tiên thường gặp nhau trên trái đất.Tiên nữ thấy cảnh nhà trời cung đình nguy nga tráng lệ nhưng vô cùng tẻ nhạt, thường rủ nhau bay về nơi đây vui chơi. Thủa ấy ở nơi này rừng xanh tươi tốt có nhiều hoa thơm cỏ lạ. Dòng sông Kỳ Cùng uốn lượn theo triền núi, nước trong xanh mát lành. Bầy Tiên nữ sau những giờ vui chơi đuổi chim bắt bướm trên núi thường rủ nhau xuống sông tắm mát. Đến chiều tà mới rủ nhau bay về thượng giới. Trong vùng núi này có một cụ bà sống độc thân thưng lên đây hái củi. một hôm giữa trưa nắng đẹp bà tựa lưng vào gốc cây đa hóng mát, bà thiu thiu ngủ bỗng tháy một bầy Tiên nữ bay lượn, múa hát trước khoảng rừng trước mặt ,có một nàng Tiên tiến tới nói với cụ rằng: “nơi đây đất lành, cảnh đẹp ta ở lại đây không về thượng giới nữa”. Nói đoạn Tiên nữ quấn giải lụa vào người bà. Cụ bà tỉnh dậy trong giấc mơ lành, vội về báo với dân làng. Dân làng luôn thấy Tiên bay về phía rừng đó, tin rằng Tiên ở lại, bèn cùng nhau góp công, góp của dựng miếu thờ Tiên. Với mong muốn Tiên nữ phù hộ cho dân làng một cuộc sống bình an hạnh phúc. Sau này có nhiều tiền nhân, công thần, văn sĩ ngưỡng mộ cảnh đẹp đã phát tâm bỏ tiền của xây miếu thờ Tiên, sau xây thành chùa thờ Tiên, thờ Phật gọi là chùa Bắc Nga, đặt tên chữ là “Tiên Nga Tự”.
Dân trong vùng lấy ngày 15 tháng giêng hàng năm để tổ chức lễ hội. Ngày hội có cúng tế trong chùa mời Tiên, mời Phật về phù hộ cho dân làng được bình an, hạnh phúc. Ở đây trên các ban lễ thờ Phật được cúng chay gồm xôi trắng, xôi đỏ, hoa quả, hương vàng.Trên ban thờ Tiên, Thánh có thờ lễ mặn gồm lợn quay cả con, gà luộc, rượu trắng. Buổi sáng vào giờ Thìn một cụ già gióng trống khai lễ và vào làm lễ cúng khấn xin âm dương trình Tiên thánh, Phật cho dân làng mở hội được vui vẻ. Các hoạt động hội tổ chức gồm múa sư tử và hát sli, hát lượn. Hát sli, lượn ở lễ hội chùa Bắc Nga là đặc trưng cho hát trong lễ hội ở Lạng Sơn. Trên sườn đồi, từng tốp trai, gái dân tộc Nùng Phàn Slình với trang phục dân tộc sặc sỡ đứng hát đối nhau, họ hát một cách say sưa hào hứng vui vẻ và hẹn nhau đi hát trong lễ hội khác.
Một nét độc đáo trong lễ hội Bắc Nga là hầu hết mọi người, ai đã đến hội Bắc Nga đều tổ chức mua thịt lợn quay và các đồ ăn khác tập trung nhau thành từng nhóm, tưng tốp trên sườn đồi liên hoan vui vẻ. Đây là một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực, và là một thú vui dã ngoại đầu xuân của người dân Lạng Sơn.
Nguồn: dulichlangson.com.vn
