Sli trong tiếng Nùng nghĩa là “thơ”, là một làn điệu dân ca đặc sắc, gắn bó máu thịt và trở thành tài sản tinh thần quý giá, một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Nùng ở Lạng Sơn. Đây là hình thức hát giao duyên thể hiện qua các câu thơ, được biểu diễn dưới dạng đối đáp của các cặp, các nhóm nam nữ trong các ngày hội, ngày chợ, ngày cưới, mừng sinh nhật, mừng nhà mới... Thông thường sli có 3 lối hát cơ bản là hát nói (đọc thơ); xướng sli (ngâm thơ) và dằm sli hoặc nhằm sli (lên giọng hát).
Trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn sli phân bố ở hầu hết 11/11 huyện, thành phố với khoảng 50 câu lạc bộ, tổ đội đội hát sli với gần 1000 người nghệ nhân, những người đam mê, yêu thích hát sli, trong đó có 03 nghệ nhân ưu tú. Mỗi nhánh Nùng khác nhau có làn điệu sli khác nhau cụ thể là: Nùng Inh có Sli Nùng Inh, Nùng Phàn SLình có Sli Sloong hào, Nùng Cháo có Sli Sình làng, Nùng Giang có Sli Giang...
Nghệ nhân ưu tú Hà Mai Ven dạy hát sli, đồng dao cho thế hệ trẻ
Hát Sli không chỉ là một loại hình dân ca độc đáo của người Nùng mà còn chứa đựng và truyền tải những giá trị vô giá, đầy tính nhân văn, được đúc kết và gìn giữ qua bao thế hệ. Thông qua nội dung, chủ đề các bài hát Sli thể hiện những quan niệm về đạo đức, chứa đựng những giá trị nhân bản, nội dung tư tưởng mang tính hướng thiện và có tác dụng giáo dục sâu sắc, thể hiện bản chất tốt đẹp và mang đậm bản sắc của dân tộc Nùng, gắn liền với những ý thức và đạo lý cơ bản như: Ý thức về cội nguồn, ý thức về đồng loại, về đạo lý đối nhân xử thế “uống nước nhớ nguồn”, sự tôn kính, lòng biết ơn ông bà, tổ tiên.
Hát Sli tại xã Tô Hiệu, Huyện Bình Gia
Hơn thế nữa, là một hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng sli không những tạo lập không gian, môi trường diễn xướng đáp ứng nhu cầu giao lưu, sáng tạo, hưởng thụ văn hóa, nơi gặp gỡ, trao đổi, giao lưu tình cảm, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó chặt chẽ trong nhân dân, tạo sự gắn kết giữa văn hóa cổ truyền và hiện đại khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc.
Hát sli tại tượng đài Đ/c Hoàng Văn Thụ
Với những nội dung, giá trị đặc sắc đó, việc hát Sli được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia khẳng định tính hấp dẫn, độc đáo của hát sli, ghi nhận, biểu dương những nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong thời gian qua. Đồng thời đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới trong việc bảo lưu, trao truyền, xây dựng, hình thành, phát triển không gian văn hóa sli trở thành một tài nguyên, tiềm năng lớn để Lạng Sơn phát triển du lịch một cách bền vững; là một nội dung đặc sắc đóng vai trò nòng cốt và xuyên suốt tạo nên sự thu hút, hấp dẫn và riêng có của nền văn hoá Xứ Lạng cũng như sự đa dạng của các loại hình du lịch văn hoá ở Xứ Lạng.
Phòng Quản lý di sản Văn hóa
