Là địa bàn có trên 231,7 km đường biên giới, với nhiều cửa khẩu thông thương với nước láng giềng Trung Quốc, trong những năm qua, Lạng Sơn đã trở thành một trong những con đường buôn bán cổ vật ra nước ngoài. Rất nhiều thương gia; dân chơi cổ vật Trung Quốc núp bóng khách du lịch mua cổ vật, trà trộn với đồ lưu niệm, đồ thủ công mỹ nghệ mang về nước. Một số người Trung Quốc vào Việt Nam công tác cũng tranh thủ mua cổ vật có giá trị mang về. Bên cạnh đó, các đối tượng buôn bán cổ vật ở trong nước cũng thường xuyên thuê người trà trộn với người mang vác hàng hóa vận chuyển cổ vật qua các lối mòn biên giới tại các khu vực: Đồng Đăng, Tân Thanh, Tân Mỹ, Cốc Nam….
Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị bàn giao cổ vật cho Bảo tàng Lạng Sơn
Quá trình tuần tra, kiểm soát người xuất nhập cảnh, BĐBP Lạng Sơn đã rất nhiều lần phát hiện, thu giữ cổ vật vận chuyển, buôn bán trái phép qua biên giới. Chỉ trong hai tuần của tháng 1 năm 2007, Đồn Biên phòng Tân Thanh đã hai lần bắt giữ cổ vật vận chuyển sang Trung Quốc qua các lối mòn tại khu vực Tà Lài, Khơ Đa (xã Tân Mỹ, huyện Văn Lãng), thu giữ 34 cổ vật các loại. Trong đó có nhiều cổ vật giá trị, có niên đại từ thế kỷ I đến đầu thế kỷ XX. Các đối tượng khi bị phát hiện đã vứt bỏ cổ vật để chạy thoát thân. Tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, trong những năm gần đây, đồn và Trạm Kiểm soát Biên phòng Hữu Nghị đã phát hiện nhiều khách du lịch Trung Quốc mang theo cổ vật về nước trong hành lý xách tay. Có những người chỉ một lần xuất cảnh nhưng đã mang theo 120 hiện vật gồm 105 quyển sách Hán Nôm cổ cùng nhiều di vật, cổ vật khác. Có những người Trung Quốc sang làm việc ở Việt Nam lâu năm, thông thuộc địa hình đã được các đối tượng buôn bán cổ vật ở bên kia biên giới thuê vận chuyển cổ vật về nước. Cổ vật dạng này thường là đồ quý hiếm như: tiền kim loại cổ, đồ thờ tự, gốm sứ… có nguồn gốc Việt Nam và Trung Quốc.
Đối với các hàng hóa nghi ngờ là cổ vật, BĐBP Lạng Sơn đã làm thủ tục tạm giữ theo quy định, đồng thời chủ động phối hợp với ngành văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh tổ chức giám định. Cổ vật, di vật cấm xuất theo Thông tư số 28/2014/TT-BVHTTDL, ngày 31 tháng 12 năm 2014 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về quản lý hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế thuộc diện quản lý chuyên ngành văn hóa của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đều bị thu giữ, chuyển giao cho Bảo tàng tỉnh quản lý, phát huy giá trị.
Tính từ năm 1998 đến nay, BĐBP Lạng Sơn đã có 6 đợt chuyển giao cổ vật cho Bảo tàng tỉnh. Số lượng di vật, cổ vật chuyển giao là 216 đơn vị hiện vật và 18kg tiền kim loại cổ. Trong đó có rất nhiều cổ vật có giá trị, thuộc loại quý hiếm. Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị là đơn vị đi đầu trong công tác phát hiện, thu giữ cổ vật vận chuyển trái phép qua biên giới. Từ những thành tích xuất sắc đó, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị đã nhiều lần được nhận giấy khen của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch về những đóng góp xuất sắc đối với việc thực hiện nhiệm vụ của ngành. Năm 2018, nhân kỷ niệm 25 năm thành lập Bảo tàng tỉnh, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị đã được Chủ tịch UBND tỉnh tặng bằng khen về thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn di sản văn hóa, góp phần xây dựng và phát triển Bảo tàng tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2013 – 2018.
Có thể nói, bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả, đầy tinh thần trách nhiệm, BĐBP tỉnh Lạng Sơn đã góp phần tích cực trong việc ngăn chặn buôn bán cổ vật trái phép, chống thất thoát cổ vật qua biên giới, gìn giữ di sản văn hóa dân tộc cho đất nước.
CHU QUẾ NGÂN (Bảo tàng tỉnh)
