Di tích đình Đồng Bụt (xã Yên Bình, huyện Hữu Lũng) là một trong những công trình kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, mỹ thuật, là nơi thờ tự thần Cao Sơn Đại Vương, Khắc Tĩnh Dực Bảo Trung Hưng Thượng Đẳng Thần, có công lao bảo vệ quê hương đất nước, phù trợ, che chở cho nhân dân được bình yên. Di tích là một di sản văn hóa trường tồn cùng thời gian ghi khắc công lao, bảo tồn giá trị tinh thần quật cường của các thế hệ cha ông trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.
Di tích Đình Đồng Bụt, xã Yên Bình, huyện Hữu Lũng
Hai bản Sắc phong Triều Nguyễn hiện nay còn lưu giữ tại di tích (Sắc phong ngày 18 tháng 3, năm thứ 2, triều vua Khải Định 1917 và Sắc phong ngày 25 tháng 7, năm thứ 9, triều vua Khải Định 1924), phong tặng cho thần Cao Sơn là tư liệu lịch sử qúy giá gắn liền với quá trình hình thành và tồn tại của di tích. Các tư liệu, sắc phong và truyền thuyết dân gian về di tích là các thông tin chứa đựng những giá trị lịch sử quan trọng và trở thành nguồn tư liệu quý giá trong việc tìm hiểu về lịch sử cội nguồn của dân tộc ta và vùng đất thiêng liêng của tổ quốc trong truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của các thế hệ cha ông đi trước. Truyền thuyết về vị thần, các hoạt động nghi lễ thờ cúng để tưởng nhớ công lao giữ nước, bảo vệ quê hương, bảo vệ cuộc sống của nhân dân đối với ngài đã trở thành truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của các thế hệ kế tục, góp phần giáo dục các thế hệ mai sau hướng về cội nguồn truyền thống qúy báu của dân tộc.
Di tích đình Phai Cam (Khu Cam Thủy, thị trấn Bình Gia, huyện Bình Gia) đã có từ lâu đời, là nơi phụng thờ Thành hoàng làng Hảo Sơn Đại Vương Nguyễn Khắc Loan, vị thần trong tín ngưỡng nhân dân địa phương đã luôn che chở, bảo vệ cuộc sống bình yên vùng đất nơi đây.Hiện nay di tích còn lưu giữ 03 đạo sắc phong Triều Nguyễn ban tặng cho vị Thành Hoàng làng (Sắc phong năm Thành Thái thứ nhất (Năm 1899); năm Duy Tân thứ ba (Năm 1909); năm Khải Định thứ chín (Năm 1924)). Căn cứ vào thần tích của đình và các sắc phong, bước đầu nhận định đình Phai Cam là di tích đã tồn tại trong khoảng giai đoạn từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX. Hàng năm, nhân dân trong làng tổ chức lễ hội lồng tồng vào ngày 11 tháng Giêng âm lịch để báo cáo các vị thần linh, Thành Hoàng làng, Thần Nông... kết quả lao động trong một năm qua, đồng thời cầu mong thần linh tiếp tục phù hộ cho dân làng một năm mới mưa thuận gió hòa, gặp nhiều may mắn. Di tích đình Phai Cam là một trong những công trình kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật và lịch sử, đồng thời đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của nhân dân địa phương. Những hiện vật, di vật (đá chân tảng, ngai thờ, sắc phong) còn được lưu giữ tại di tích là bằng chứng cụ thể, chân thực phản ánh về quá trình hình thành, tồn tại của di tích và là nguồn tư liệu khoa học có giá trị nghiên cứu tìm hiểu về di tích.
Di tích Đình Phai Cam, Thị trấn Bình Gia, huyện Bình Gia
Di tích Danh thắng Đồng Lâm là một thung lũng rộng lớn, được bao quanh bởi dãy núi đá vôi hùng vĩ và hệ thống rừng nguyên sinh trù phú Hữu Liên bao quanh, thuộc thôn Đoàn Kết, xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Danh thắng Đồng Lâm được kiến tạo bởi thiên nhiên từ hàng triệu năm, là một thung lũng rộng lớn, có diện tích hàng trăm ha, được bao bọc bởi dãy núi đá vôi Hữu Liên hùng vĩ, trên đó là các hệ rừng nguyên sinh phong phú: Đinh, lim, nghiến, pơ mu và các thực vật khác… cùng là nơi sinh sống các loài động vật: Hươu, nai, chim muông… Là thung lũng đón nhận và có sự thay đổi diện mạo rõ rệt theo 2 mùa: Mùa mưa nước ngập trắng xóa tạo thành một hồ nước mênh mông rộng lớn, mùa khô lại trở thành một đồng cỏ mênh mông thẳng cánh cò bay. Dọc theo giữa thung lũng Bắc – Nam là con suối nước trong vắt, bắt nguồn từ Lân Châu, Lân Dầm (Văn Quan), chảy về Hữu Liên, đi qua Lân Châu rồi vào núi đá, xuyên qua Lân Đặt…, suối mang trong mình đa dạng về sinh vật: Cá, tôm, cua, ốc… tạo cho nơi đây trở thành một quần thể động, thực vật phong phú và đa dạng. Là điểm đến tham quan, du lịch, nghiên cứu lý tưởng của du khách và các nhà khoa học...
Toàn cảnh danh thắng Đồng Lâm
Việc công nhận 3 di tích: Đình Đồng Bụt, Đình Phai Cam và Danh thắng Đồng Lâm là di tích cấp tỉnh rất có ý nghĩa rất quan trọng cho công tác nghiên cứu, làm sáng tỏ những giá trị văn hóa đang còn tiềm ẩn ở vùng đất này; đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị di tích, tạo địa chỉ gắn kết cộng đồng, nơi tổ chức các sự kiện sinh hoạt văn hóa lành mạnh, góp phần ổn định trật tự xã hội, xây dựng đời sống văn hóa ở địa phương. Đồng thời có thể quảng bá giá trị đặc trưng của tín ngưỡng và lễ hội để thu hút khách du lịch từ các địa phương trong và ngoài tỉnh./.
Bài và ảnh: Vy Thị Bích Hạnh – Bảo tàng tỉnh Lạng Sơn
