Hát Sli là một làn điệu dân ca đặc sắc trong kho tàng văn nghệ dân gian của đồng bào dân tộc Nùng ở Lạng Sơn. Hát Sli đã có từ rất lâu đời, được truyền từ đời này sang đời khác trong cộng đồng người dân tộc Nùng. Chúng ta thường gặp các tốp thanh niên nam - nữ hát đối đáp, giao duyên với nhau tại các lễ hội, chợ hội, ngày cưới và ngày vào nhà mới… Hội Hát Sli thường được tổ chức vào mùa xuân. Có thể nói mùa xuân là mùa của lễ hội. Đây là điều phù hợp trong đời sống, bởi thời vụ năm trước đã gặt hái xong. Hội được tổ chức trang trọng và đầy đủ các hình thức hoạt động hội là một hình thức sinh hoạt văn hóa đặc biệt, quan trọng bậc nhất vào dịp đầu năm mới, tổng hợp các mặt về tinh thần, vật chất, văn hóa đời thường, tình cảm lứa đôi, quy tụ những sắc thái văn hóa đặc trưng, gắn liền với nhân dân. Hát sli là thể hiện tài hoa đối đáp bằng ngôn ngữ dân ca. Từ lâu, người Nùng đã duy trì loại hình hát sli trong các sự kiện biểu diễn; hát sli để bày tỏ tình cảm. Sau các cuộc hát sli tại lễ hội, biết bao đôi thanh niên đã nên vợ, nên chồng…
Lễ khai mạc Hội hát Sli xã Tân Thành(Ảnh TL)
Nhân dân xã Tân thành trong ngày Hội hát Sli tại chợ Bắc Lệ ( Ảnh TL)
Ngày 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm, tại nhà văn hóa thôn Bắc Lệ, UBND xã Tân Thành duy trìtổ chức hội hát sli truyền thống. Tham dự hội hát Sli có các nghệ nhân hát sli của xã Tân Thành và đến từ các xã lân cận trên địa bàn huyện, cùng các huyện Chi Lăng, Cao Lộc tỉnh Lạng Sơn và tỉnh Bắc Giang.Với mục đích lưu truyền những làn điệu sli, là nét đẹp văn hóa của dân tộc và khôi phục lại truyền thống hội hát sli đã có từ xa xưa của nhân dân các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn. Tại hội hát sli, nhân dân và du khách đến đây đã được nghe, xem các nghệ nhân thể hiện những làn điệu sli về mùa xuân, sli chào hỏi, sli đối đáp… Các nghệ nhân chia thành từng tốp cả nam và nữ tách khỏi đám đông, tìm một chỗ ngồi thích hợp để hát. Đây là dịp để các nghệ nhân hát những làn điệu sli cổ từ đó để giữ gìn và truyền dạy lại cho các thế hệ trẻ những làn điệu sli truyền thống của dân tộc, khôi phục lại hội hát sli đã và đang bị mai một, đồng thời giới thiệu tới du khách thập phương về nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Tày, Nùng địa phương. Sli trong tiếng Nùng nghĩa là “thơ”, hát sli là hình thức hát giao duyên thể hiện qua các câu thơ, được biểu diễn dưới dạng đối đáp các cặp nam nữ. Thông thường sli có 3 lối hát cơ bản là hát nói (đọc thơ); xướng sli (ngâm thơ) và dằm sli hoặc nhằm sli (lên giọng hát). Ở Lạng Sơn hiện nay có bốn ngành Nùng chính, trong đó, Nùng Cháo có sli Slình Làng, Nùng Phàn Slình có sli Sloong Hau, Nùng Inh có Sli Inh, Nùng An có hát Hèo.
Hội hát Sli xã Tân Thành được tổ chức thường niên vào dịp đầu xuân nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đồng thời tạo ra một sân chơi để các nghệ nhân thể hiện tài năng cũng như truyền lại cho con cháu những làn điệu sli.
Nhân dân xã Tân thành trong ngày Hội hát Sli tại chợ Bắc Lệ ( Ảnh TL)
Hội hát Sli xã Tân Thành được tổ chức là dịp để các nghệ nhân được thể hiện tài năng của mình, được giao lưu vốn văn hóa đặc sắc của dân tộc, của địa phương. Bên cạnh đó còn là dịp để giới thiệu, truyền cảm hứng về nét văn hóa bản địa tới du khách và các thế hệ trẻ, đồng thời duy trì thành lễ hội thường niên để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín BCHTW Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước./.
Vi Thị Quỳnh Ngọc
